Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego Oddział Poświętne w Płońsku w ramach operacji własnej Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR) pn. „Kreowanie rozwoju lokalnego  w oparciu o dobre praktyki promocji produktów i zasobów lokalnych - innowacyjne kierunki rozwoju”, zrealizował w dniach 21 – 23 maja 2024 r. wyjazd studyjny. Jego podsumowanie stanowiła konferencja online z udziałem 92 osób.

W samym wyjeździe uczestniczyła 35-osobowa grupa rolników, mieszkańców obszarów wiejskich, przedsiębiorców działających w branży przetwórstwa produktów lokalnych, przedstawicieli jednostek doradztwa rolniczego, jednostek naukowych i Kół Gospodyń Wiejskich z województwa mazowieckiego.

Podczas wyjazdu uczestnicy obejrzeli trzy gospodarstwa z woj. świętokrzyskiego prowadzące zróżnicowane formy działalności, tj. agroturystyka, zagrody edukacyjne, winnice oraz zapoznali się z działalnością Ośrodka Promowania Przedsiębiorczości Rolnej w Sandomierzu i Inkubatora Przetwórczego w Dwikozach.

Ośrodek Promowania Przedsiębiorczości Rolnej w Sandomierzu

Spotkanie w OPP było świetną okazją do poznania trzydziestoletniego doświadczenia ośrodka w realizacji projektów stymulujących lokalny rozwój, wspierania aktywności lokalnej, wspierania liderów wiejskich, wspierania działalności organizacji pozarządowych i grup nieformalnych działających na rzecz swoich społeczności. I o tym wszystkim opowiedziała Joanna Boduch – Paw - prezes zarządu.

Ośrodek Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej jest fundacją założoną w 1991 roku przez senatora RP Zbigniewa Romaszewskiego oraz TechnoServe, amerykańską, niedochodową organizację wspierającą rozwój przedsiębiorczości w wielu rolniczych rejonach świata.

Misją Fundacji jest działanie na rzecz rozwoju lokalnych społeczności w Polsce.  Organizacja świadczy usługi szkoleniowe, doradcze, informacyjne i finansowe. Prowadzi także działalność szkoleniowo – hotelową, w nowym ośrodku konferencyjno – hotelowym o nazwie Hotel Basztowy, wybudowanym w roku 2002 przy współpracy z organizacjami amerykańskimi.

Fundacja pracuje z właścicielami małych i średnich przedsiębiorstw, samorządami lokalnymi, rolnikami oraz młodzieżą, głównie w regionie południowo-wschodniej Polski, a także poza granicami kraju. Dzięki wieloletniej pracy organizacja poznała specyfikę oraz uwarunkowania regionu, w którym działa.  Zyskała także uznanie klientów oraz instytucji współpracujących, jako doświadczona organizacja świadcząca wysokiej jakości usługi doradcze i szkoleniowe.

Wizyty w gospodarstwach

Agroturystyka pod Lipą – zagroda edukacyjna, w której goście mieli możliwość poznania specyfiki działalności i oferty obiektu. Właściciele oprowadzili uczestników po terenie gospodarstwa zapoznając grupę z inicjatywami jakie prowadzone są w obiekcie: gospodarstwo agroturystyczne, zagroda edukacyjna, warsztaty kulinarne i przyrodnicze.

Inkubator Przetwórczy w Dwikozach -  to okazja do poznania genezy i idei utworzenia Inkubatora przetwórczego opartego na partnerskiej współpracy
z samorządem lokalnym. Uczestnicy wyjazdu poznali także formy korzystania
z Inkubatora przez potencjalnych użytkowników oraz zasady promocji usług
i wyrobów oraz uczestniczyli w warsztatach z przetwórstwa owoców.

Inkubator Przetwórczy w Dwikozach jest jedną z pierwszych tego typu inicjatyw w regionie i kraju. Powstał on w nowym budynku należącym do Gminy Dwikozy, przy remizie Ochotniczej Straży Pożarnej. Znajdują się w nim: pomieszczenia przeznaczone do przygotowania surowca, sala produkcyjna, magazyny opakowań, dodatków i wyrobów gotowych, a także pomieszczenia porządkowe
i socjalne oraz niewielka sala szkoleniowa. Przetwórnia wyposażona jest w sprzęt do mycia, sortowania i przetwarzania owoców, napełniania słoików, pasteryzacji, suszenia oraz przechowywania i transportowania gotowych wyrobów.
W inkubatorze można wytwarzać dżemy, powidła, marmolady i konfitury
z owoców oraz marynaty warzywne. Znajduje się tam także suszarnia owoców
i warzyw.

Poza działalnością produkcyjną, a także po sezonie dostępności owoców
i warzyw, w inkubatorze będą prowadzone szkolenia. Inkubator prowadzony jest przez Ośrodek Promowania Przedsiębiorczości w Sandomierzu w partnerstwie
z Gminą Dwikozy.

Winnica Sandomierska – jej właściciel Pan Marceli Małkiewicz wprowadził grupę w tajniki winiarstwa oraz produkcję lokalnych win i dziejów winiarstwa na Sandomierszczyźnie. Uczestnicy mieli możliwość zwiedzenia gospodarstwa, poznania innowacyjnych metod produkcji win. Region sandomierszczyzny słynie z żyznej lessowej gleby, która w dużym stopniu kształtuje ten krajobraz. Pagórki poprzecinane wąwozami, odkryte formy piaskowca czy często znajdowane na tym terenie skamieliny – to wszystko co można zobaczyć w bezpośrednim sąsiedztwie winnicy. Winorośl do prawidłowego wzrostu potrzebuje nie tylko przepuszczalnej gleby o świetnych warunkach termicznych, lecz przede wszystkim dużo, dużo słońca – a tego w tym regionie jest pod dostatkiem.

Winnica Nobilis – pierwsza profesjonalnie prowadzona winnica na Sandomierszczyźnie, powstała w 2001 roku. Winnica jest od 20 lat prowadzona według najnowszych metod naukowych, aby zapewnić odpowiednie standardy uprawy i uzyskać wysoką jakość owoców. Pani Magdalena Kapłon właścicielka gospodarstwa znajdującego się na sandomierskim Szlaku Winiarskim, z pasją opowiadała o tajnikach winiarstwa, zapoznała wszystkich z procesem produkcji lokalnego wina i przedstawiła 9 produkowanych i wielokrotnie nagradzanych win, od wytrawnych po półsłodkie. Winnica zajmuje obecnie powierzchnię 2,5 ha, gdzie uprawianych jest 30 odmian winorośli – specjalnie wyselekcjonowanych, przetestowanych i przystosowanych do chłodnego klimatu Europy Środkowo-Wschodniej. W najbliższych latach planowane są kolejne nasadzenia wybranych odmian o wysokich walorach jakościowych, tak ważnych w produkcji wina. Przy Winnicy od 2004 roku działa Szkółka Winorośli Nobilis, która oferuje profesjonalnie przygotowane sadzonki i doradztwo z zakresu uprawy winorośli.

Uczestnicy wyjazdu wysłuchali także prelekcji prezesa Rejonowego Koła Pszczelarzy w Sandomierzu - właścicielki Pasieki pod Dębami, na temat roli pszczół w przyrodzie. Wykład poprowadziła Agnieszka Pawlikowska.

Kolejny dzień rozpoczęło spotkanie z przedstawicielem Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych w Sandomierzu. Uczestnicy mieli możliwość zobaczenia biżuterii z wykorzystaniem  krzemienia pasiastego - polskiego kamienia jubilerskiego, który jest wydobywany na Ziemi Sandomierskiej oraz zostali zapoznani jego  historią -  twardość, uroda i rzadkość występowania sugerują, że to kamień szlachetny.

KRZEMIEŃ PASIASTY – KAMIEŃ OPTYMIZMU to hasło, które od lat towarzyszy działaniom jakie podjął Cezary Łutowicz, promując kamień jakże charakterystyczny dla Ziemi Sandomierskiej i regionu świętokrzyskiego. Po ponad 4000 lat, w 1972 roku podjął działanie, w którym krzemień pasiasty ponownie miał zająć miejsce szczególne i  tak też się stało. Doceniany coraz bardziej przez liczne rzesze jego posiadaczy, awansuje na salony elit, gości w muzeach
i galeriach, w pracach naukowych i czasopismach, w świadomości projektantów biżuterii i mody, w emocjach i szkatułach. Dziś jest to kamień polskiej prezydencji w Unii Europejskiej. Zaś Sandomierz słusznie zasługuje na miano stolicy krzemienia pasiastego.

Ostatnim punktem wizyty studyjnej było odwiedzenie sklepu z produktami regionalnymi „Spiżarni Sandomierskiej” prowadzonej przez Ośrodek Promowania Przedsiębiorczości Rolnej i poznanie różnych form przedsiębiorczości. Spiżarnia jest miejscem prezentacji produktów lokalnych, nawiązujących do zasobów kulturowych i przyrodniczych Sandomierszczyzny, skupiającym osoby zainteresowane sprzedażą, promocją produktu lokalnego, budową tożsamości lokalnej opartej na naturalnych przetworach. Sprzedawane produkty pochodzą
z niewielkich gospodarstw i przedsiębiorstw wykonujących swoją pracę z pasją, bazując na naturalnych składnikach oraz pielęgnując wielopokoleniowe tradycje. Oferta jest bardzo bogata. W „Spiżarni Sandomierskiej” można nabyć takie produkty jak: miody pszczele, domowe marynaty, vege pasty oraz mięsne specjały, konfitury, dżemy, wyśmienite dodatki do mięs i deserów, a także różnego rodzaju soki, śliwkę szydłowską, krówkę opatowską, soki tłoczone, cydry, wina
i miody pitne.

Konferencja online

Kolejnym punktem operacji była konferencja online z wykładami obejmującymi tematy  związane z  program wyjazdu studyjnego, a także dobrych praktyk zdefiniowanych podczas tego wyjazdu.

Wykłady poprowadzili:

- Joanna Boduch-Paw - prezes zarządu Ośrodka Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej w Sandomierzu, która przybliżyła rolę i znaczenie Ośrodka w rozwoju lokalnym a także wykorzystanie zasobów przyrodniczych, kulturowych, rolniczych w rozwoju regionu i lokalnej gospodarki. Przedstawiła także zasady działania Inkubatora Przetwórczego w Dwikozach, który prowadzony jest przez OPP;

- Marceli Małkiewicz - właściciel Winnicy Sandomierskiej, który zapoznał uczestników z procesem produkcji lokalnych win, dziejów winiarstwa na Sandomierszczyźnie;

- Anna Frańczak – współwłaścicielka Gospodarstwa Sadowniczego, która od strony praktycznej przedstawiła uczestnikom temat Rolniczego Handlu Detalicznego;

Celem wizyty studyjnej oraz konferencji online było przekazanie uczestnikom wiedzy na temat innowacyjnych rozwiązań w działalności pozarolniczej ( sprzedaż produktów żywnościowych w ramach RHD, przetwórstwo owoców i sprzedaż na lokalny rynek), prowadzenie działalności zagród edukacyjnych i działalność turystyczną na terenach wiejskich. Operacja wspierała wprowadzanie innowacji w produkcji żywności poprzez skracanie łańcucha dostaw.

Tekst: Paulina Wasiak

Zdjęcia: Magdalena Malatyńska, Paulina Wasiak